Alergiczne zapalenie spojówek
Objawy alergicznego zapalenia spojówek.
Świąd i przekrwienie spojówek, łzawienie oczu, obrzęk powiek – te objawy wskazywać mogą na alergiczne zapalenie spojówek. Najważniejszym z objawów wskazującym na przyczynę alergiczną dolegliwości jest świąd spojówek. Dolegliwości są obustronne, choć po jednej stronie mogą być bardziej nasilone.
Kto choruje?
Ostre zapalenie spojówek występuje wg. różnych danych u ok. 5 – 20% ludzi. Często współistnieje z innymi chorobami o podłożu alergicznym, zwłaszcza z alergicznym nieżytem nosa, który objawia się poprzez kichanie, wodnisty wyciek z nosa, swędzenie w nosie. Pierwsze objawy alergicznego zapalenia spojówek pojawiają się przede wszystkim u młodych dorosłych i zmniejszają się z wiekiem.
Kiedy pojawiają się objawy?
Alergiczne zapalenie spojówek to reakcja nadwrażliwości na różne alergeny (np. sierść zwierząt, pierze, pyłki traw, drzew, roztocze kurzu domowego, pleśnie i inne). Objawy będą pojawiać się po kontakcie z alergenem, na który dana osoba jest uczulona.
Ostre, sezonowe i całoroczne alergiczne zapalenie spojówek.
Osoba uczulona na sierść psa (lub innego zwierzęcia) będzie odczuwać przykre dolegliwości po kontakcie z psem, przebywając w pomieszczeniu, w którym niedawno był pies itp. Objawy pojawiają się nagle, bez leczenia mijają samoistnie po około 24-48 godzinach od ustania kontaktu z alergenem. Jest to przykład ostrego alergicznego zapalenia spojówek.
Osoba uczulona na pyłki kwiatów, traw, chwastów lub drzew będzie doświadczać przykrych dolegliwości w okresie pylenia uczulających roślin – jest to tak zwane sezonowe alergiczne zapalenie spojówek. Objawy ustępują po okresie pylenia (ustaje kontakt z alergenem).
Są również osoby mające objawy całorocznego alergicznego zapalenia spojówek, które związane jest najczęściej z uczuleniem na roztocze kurzu domowego, pleśnie (całoroczny kontakt z alergenem np. w domu). Przebieg tej postaci jest wieloletni, łagodny, co powoduje, że czasem choroba pozostaje nierozpoznana. Całoroczne alergiczne zapalenie spojówek może zaostrzać się po intensywnym kontakcie z alergenem (np. trzepanie dywanów, które stanowią rezerwuar roztoczy), po działaniu nieswoistych czynników drażniących (np. dym, suche i zimne powietrze, opary farb, lakierów), czy też po długotrwałej pracy przy komputerze.
Rozpoznanie.
Lekarz rozpoznaje alergiczne zapalenie spojówek na podstawie wywiadu dotyczącego objawów (ważny objaw wskazujący na podłoże alergiczne to świąd spojówek) i badania pacjenta – należy wykluczyć infekcyjne zapalenie spojówek, zespół suchego oka i inne ewentualne przyczyny dolegliwości. Najczęściej alergiczne zapalenie spojówek współistnieje z alergicznym nieżytem nosa (świąd nosa, kichanie, wyciek z nosa, upośledzenie drożności nosa). Wykonuje się punktowe testy skórne (ewentualnie oznaczenie we krwi alergenowoswoistych IgE), dla ustalenia, jaki alergen jest przyczyną dolegliwości.
Czasem wyniki testów są ujemne, a obraz kliniczny potwierdza jednak rozpoznanie alergicznego zapalenia spojówek. Jest to sytuacja podobna jak w tzw. lokalnym (miejscowym) alergicznym nieżycie nosa, gdzie punktowe testy skórne i/lub oznaczane w krwi sIgE także dają wynik ujemny, ale prowokacja swoistym alergenem potwierdza tło uczuleniowe.
Profilaktyka i leczenie.
W przypadku pojawienia się dolegliwości, o ile to możliwe, należy przerwać kontakt z alergenem. Na powieki można położyć chłodny okład; oczy przemywać można preparatami sztucznych łez bez konserwantów.
Alergiczne zapalenie spojówek często występuje łącznie z alergicznym nieżytem nosa (ANN). W przypadku współwystępowania ANN i spojówek stosowanie preparatów sterydów donosowych zmniejsza świąd spojówek. By uniknąć działań niepożądanych należy sterydy donosowe stosować w odpowiedni sposób /odpowiednia technika podawania leku/, wg zaleceń lekarza.
Do oka (w zewnętrzny kącik oka) zakrapla się leki przeciwhistaminowe (np. ketotifen –Zabak, Zaditen, lub olopatadyna – Opatanol, Nolodon, Oftahist, lub azelastyna – np. Allergodil, Azelastin-POS) – łagodzą świąd i przekrwienie.
Stosuje się też krótkotrwale glikokortykosteroidy w kroplach do oka – z uwagi na działania niepożądane, które mogą wystąpić zawsze ściśle według wskazówek lekarza.
W leczeniu przewlekłym oprócz preparatów miejscowych (krople do oka) lekarze zalecają też preparaty doustne – leki przeciwhistaminowe (dostępnych jest wiele preparatów).
Całoroczne alergiczne zapalenie spojówek leczy się w okresie zaostrzeń. W zapobieganiu dolegliwościom (także powodowanym przez często współistniejący całoroczny alergiczny nieżyt nosa) ważne jest unikanie alergenów.
W mieszkaniach osób z dolegliwościami powodowanymi przez uczulenie na roztocza kurzu domowego nie powinno być mebli tapicerowanych, dywanów, narzut, kap, grubych zasłon, które niejako magazynują kurz i przez to są rezerwuarem roztoczy. Materac można obszyć specjalnym materiałem nieprzepuszczającym alergenów, podobnie można stosować takie poszewki. Trzeba regularnie odkurzać i trzepać materac, na którym się śpi, często prać pościel. Należałoby używać odkurzaczy z filtrem o wysokiej efektywności. Koce i pościel należy poddawać działaniu latem słońca a zimą mrozu – zabijają one roztocza.
Osoba, u której przyczyną alergicznego zapalenia spojówek jest stwierdzone uczulenie na pyłki roślin, dla uniknięcia dolegliwości (także powodowanych przez często współistniejący sezonowy alergiczny nieżyt nosa) nie powinna przebywać długo na zewnątrz w okresie, gdy intensywnie pylą rośliny – pomocne będzie sprawdzanie komunikatów o stężeniu pyłków (TV, Internet). W okresie intensywnego pylenia dla zmniejszenia dolegliwości wskazane jest przebywanie w pomieszczeniach zamkniętych, po powrocie unikanie kontaktu z odzieżą, na której są pyłki, prysznic (zmycie pyłków z ciała, włosów), unikanie wietrzenia pościeli na zewnątrz (osadzanie pyłków roślin daje wtedy dolegliwości podczas snu), koszenie trawnika wokół domu przez inną osobę, odpoczynek nad zbiornikami wodnymi.
Dobre efekty osiągnąć można poprzez immunoterapię swoistą, czyli tzw. „odczulanie”, zwłaszcza w przypadku sezonowego ANN i alergicznego zapalenia spojówek. Odczulanie to domena alergologów, takie leczenia prowadzi się w odpowiednio wyposażonych gabinetach, środkami sprawdzonymi, atestowanymi i z odpowiednią ostrożnością. Immunoterapia swoista polega na podawaniu choremu określonego alergenu we wzrastających stężeniach, co kilka lub kilkanaście dni, zaczynając od bardzo małych dawek. Chodzi o „przyzwyczajenie” organizmu do coraz większych dawek alergenu, tak by w końcu układ immunologiczny człowieka przestał na tę substancję reagować. Leczenie jest długotrwałe (3-5 lat) i wymaga znacznej dyscypliny ze strony pacjenta, który musi regularnie zgłaszać się celem podania kolejnej dawki.
Powyższy artykuł daje jedynie ogólną wiedzę o problemie, jakim jest alergiczne zapalenie spojówek. Dane tutaj przedstawione mają jedynie wartość informacyjną i nie mogą zastąpić profesjonalnej porady lekarskiej. W przypadku problemów zdrowotnych i jakichkolwiek wątpliwości należy zwrócić się po poradę do lekarza. Tylko porada lekarska oparta na osobistym zbadaniu pacjenta, wywiadzie chorobowym i badaniach dodatkowych zawsze gwarantuje postępowanie bezpieczne, takie, które może dać pożądany efekt zdrowotny.
